Ακρόπολη

Περιοχή αμιγούς κατοικίας, που εκτείνεται από την οδό Διον. Αρεοπαγίτου ως τις παρυφές του λόφου Φιλοπάππου. Τα νεοκλασικά σπίτια, αλλά και τα κτήρια νεότερων περιόδων (κυρίως του μεσοπολέμου), της προσδίδουν ιδιαίτερη γοητεία και την καθιστούν μία από τις κομψότερες συνοικίες της πόλης. Χαρακτηριστικοί δρόμοι της περιοχής είναι οι οδοί Μητσαίων, Παρθενώνος,  Γουέμπστερ, Καβαλλότι, Καλλισπέρη, Ρ. Γκάλι, Μουσών κ.α. 

Με την πεζοδρόμηση κεντρικών οδών (Βασ. Όλγας, Δ. Αρεοπαγίτου, Απ. Παύλου, Αδριανού και τμήμα της Ερμού), δημιουργήθηκε ένας μεγάλος πεζόδρομος μήκους 3 χλμ., ένας ενιαίος περίπατος στους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της πόλης (αρχαιολογικό άλσος). Στο τμήμα από την οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου (απέναντι από την Πύλη του Αδριανού) ως τη συμβολή των οδών Ερμού και Πειραιώς (στην περιοχή του Κεραμεικού), ανετάχθη, σε μεγάλο βαθμό, το αρχαίο τοπίο, καθώς μια ευρύτατη περιοχή απαλλάσσεται από τις δραστηριότητες της σύγχρονης πόλης. Ο αρχαιολογικός περίπατος αποτελεί μια αξέχαστη εμπειρία.

Προσφέρει εκπληκτική οπτική επαφή με τη νότια κλιτύ του βράχου της Ακρόπολης, όπου βρίσκονται μερικά από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία της πόλης, και τον Παρθενώνα. Προσέξτε ιδιαίτερα τα κτήρια της αριστερής πλευράς, χτισμένα τα περισσότερα στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αι., σε νεοκλασικό ή μοντερνιστικό ύφος, που αποδίδουν την αύρα του μεγαλοαστικού κλίματος της οδού. 

Το σύμβολο της Αθήνας, ο ιερός βράχος, ο σύνδεσμος ανάμεσα στο θαυμαστό αρχαίο πολιτισμό και το σύγχρονο. Τα μνημεία που υπάρχουν σήμερα στον Ιερό Βράχο χρονολογούνται από την προϊστορική περίοδο μέχρι και τα βάθη της αρχαιότητας. Δεν υπάρχει Έλληνας ή ξένος επισκέπτης που να μην επιθυμεί να πραγματοποιήσει το προσκύνημα στον ιερό αυτό βράχο και να «απορροφήσει» το μεγαλείο και την ομορφιά του. Είναι μια ανεπανάληπτη και αξέχαστη εμπειρία.  

Η ανάβαση στον ιερό βράχο απαιτεί υπομονή και συγκέντρωση, το θέαμα στην κορυφή, όμως, σίγουρα θα σας αποζημιώσει. • Τα Προπύλαια που υποδέχονται τον επισκέπτη προτού αντικρίσει τον Παρθενώνα.  •Τη θέα από το ναό της Αθηνάς Νίκης • Τους κίονες του Παρθενώνα. Το ελαφρύ κύρτωμα στο κέντρο τους δίνει την εντύπωση ότι λυγίζουν από το βάρος. • Την αρμονία του Παρθενώνα. Το μυστικό του μνημείου αυτού βρίσκεται στο γεγονός ότι καμμία από τις γραμμές του δεν είναι τέλεια ευθεία. Εάν το γνωρίζετε αυτό, δεν θα σας εξαπατήσει η οπτική ψευδαίσθηση των οριζόντιων γραμμών του, που δίνουν την εντύπωση μίας καμπύλης στη μέση. • Το Ερέχθειο, ένας ιδιαίτερος ναός κατασκευασμένος βάσει των αρχαίων αθηναϊκών προτύπων. Στην πραγματικότητα, δεν μοιάζει καθόλου με αθηναϊκό ναό. Είναι χτισμένο σε δύο επίπεδα, είναι ασύμμετρο και έχει δύο εξώστες (προστάσεις) που δεν έχουν καμία σχέση ο ένας με τον άλλο. Ο μικρότερος εξώστης (πρόσταση) στη νότια πλευρά είναι ο πιο γνωστός, κυρίως λόγω των έξι Καρυάτιδων που στηρίζουν την οροφή του. Οι ανομοιότητες μεταξύ των διαφορετικών τμημάτων του ναού ενδεχομένως να οφείλονται στο γεγονός ότι τα διάφορα μέρη του ήταν αφιερωμένα σε διαφορετικούς θεούς. Το ανατολικό τμήμα ήταν αφιερωμένο στην Αθηνά Πολιάδα και το δυτικό στον Ποσειδώνα Ερεχθέους.

Μουσείο Ακρόπολης. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα έργα σύγχρονης αρχιτεκτονικής στην Αθήνα. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 2007 σε σχέδια των αρχιτεκτόνων B. Tschumi και Μιχ. Φωτιάδη. Απέχει μόλις 300 μ. από τον βράχο της Ακρόπολης, το συνολικό εμβαδόν καλύπτει 21.000 τ.μ., ενώ διαθέτει εκθεσιακό χώρο 14.000 τ.μ. Έχει κατασκευαστεί από ατσάλι, γυαλί και τσιμέντο και εκμεταλλεύεται άριστα το φυσικό φως, ώστε να αναδεικνύονται τα 4.000 εκθέματά του. Ο τελευταίος όροφος (αίθουσα Παρθενώνα) έχει τις διαστάσεις και τη διεύθυνση του Παρθενώνα και είναι περιεστραμμένος κατά 23 μοίρες σε σχέση με το υπόλοιπο κτήριο, ώστε ο επισκέπτης να έχει απευθείας οπτική επαφή με το μνημείο. Ο περιβάλλον χώρος λειτουργεί και ως ανοικτό μουσείο-ανασκαφή, που είναι, επίσης, ορατή από το γυάλινο δάπεδο του ισογείου. Η κεντρική είσοδος του Μουσείου βρίσκεται στην οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Στον περιβάλλοντα χώρο βρίσκεται, εξάλλου, και το επιβλητικό κτήριο Weiller, κατασκευασμένο το 1834 τον Γερμανό αρχιτέκτονα W. von Weiller, που συνδυάζει τη βυζαντινή λιθοδομή με νεοκλασικά διακοσμητικά μοτίβα. Αρχικώς, χρησιμοποιήθηκε ως στρατιωτικό νοσοκομείο και αργότερα ως έδρα μονάδων της αστυνομίας, ενώ από το 1987 στεγάζει το «Κέντρο Μελετών Ακρόπολης».

Το Ολυμπιείο περιλαμβάνει το ιερό του Ολυμπίου Διός, ρωμαϊκά λουτρά, κλασικές οικίες, καθώς και τμήμα του οχυρωματικού περιβόλου της αρχαίας πόλης. Σύμφωνα με τον περιηγητή Παυσανία, ο ναός του Ολυμπίου Διός ιδρύθηκε από το Δευκαλίωνα, έναν από τους μυθικούς προγόνους των Ελλήνων. Την εποχή της τυραννίας, γύρω στο 515 π.Χ., ο Πεισίστρατος ο νεότερος, εγγονός του ομώνυμου τυράννου, επιχείρησε να αντικαταστήσει τον παλαιό ναό με έναν νέο, πιο εντυπωσιακό. Η τυραννία, όμως, καταργήθηκε και οι κατασκευαστικές εργασίες σταμάτησαν. Η κατασκευή του νέου ναού ανατέθηκε αργότερα στο Ρωμαίο αρχιτέκτονα Decimus Cossutius από το βασιλιά της Συρίας Αντίοχο το Δ´ τον Επιφανή. Όταν ο Αντίοχος πέθανε (το 163 π.Χ.), ο ναός εγκαταλείφθηκε για άλλη μία φορά, μένοντας χωρίς οροφή και αετώματα. Η κατασκευή του ναού, από τους μεγαλύτερους του αρχαίου κόσμου, ολοκληρώθηκε το 131 μ.Χ. από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Αδριανό. Είναι κορινθιακού ρυθμού (μήκους 110 μ. και πλάτους περίπου 44 μ.), οκτάστυλος, τρίπτερος στις δύο στενές πλευρές και εικοσάστυλος δίπτερος στις μακρές. Μέσα στο ναό υπήρχε χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία, που δεν σώζεται σήμερα.

Μην παραλείψετε να κάνετε μια βόλτα στο σωζόμενο τμήμα της κοιλάδας του ποταμού Ιλισού (πίσω από το ναό του Ολυμπίου Διός), του ιερού ποταμού των Μουσών κατά τη αρχαιότητα, με διάσπαρτα απομεινάρια αρχαίων ιερών. Πολύ κοντά, υπάρχει ο βράχος της περίφημης στην αρχαιότητα πηγής Καλλιρρόη, ενώ δίπλα βρίσκεται η Αγία Φωτεινή, που κτίστηκε το 1872 στη θέση παλαιότερου ναού και στα θεμέλια ιερού της Εκάτης. Ακόμα, σε κοντινή απόσταση σώζονται σημαντικά μνημεία από τα κλασικά, ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια (ναός του Δελφινίου Απόλλωνα, ναός του Κρόνου και της Ρέας, βυζαντινή συνοικία με  εργαστήρια, η βασιλική του Λεωνίδη κ.α.).

Μετά την κατασκευή του ναού του Διός, οι Αθηναίοι τίμησαν τον αυτοκράτορα Αδριανό χτίζοντας το 131 μ.Χ. μία αψιδωτή πύλη στη βορειοδυτική γωνία της περίφραξης του ναού. Το μνημείο έχει ύψος 18 μ. και πλάτος 13 μ., ενώ η αψίδα που κατασκευάστηκε από πεντελικό μάρμαρο φέρει, στο επιστύλιο, πάνω από το τόξο, δύο επιγραφές. Η μία, προς το μέρος της Ακρόπολης και την παλιά πόλη (δυτική όψη) αναφέρει: «Αυτή είναι η Αθήνα, η πόλη του Θησέα», ενώ η δεύτερη που υπάρχει στην πλευρά η οποία αντικρίζει το ιερό και την προέκταση της πόλης από τον Αδριανό (ανατολική όψη), λέει: «Αυτή είναι η πόλη του Αδριανού και όχι του Θησέα». 

Περάστε μέσα από την είσοδο που οδηγεί στον αρχαιολογικό χώρο (στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης), στην οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου και κατευθυνθείτε προς τα πάνω. Ψηλά στα δεξιά θα δείτε το αρχαιότερο από όλα τα γνωστά θέατρα του κόσμου, το θέατρο του Διονύσου. Στο χώρο αυτό οι τέσσερις σημαντικότεροι αρχαίοι Έλληνες ποιητές, ο Αισχύλος, ο Αριστοφάνης, ο Ευριπίδης και ο Σοφοκλής είδαν τα έργα τους να παίζονται για πρώτη φορά τον 5ο αι. π.Χ. Το κοίλον και το προσκήνιο (σκηνή) ήταν αρχικά φτιαγμένα από ξύλο. Στη διάρκεια του 4ου αι. π.Χ. κατασκευάστηκαν, εκ νέου, από μάρμαρο. Σήμερα, σώζονται μόνο τμήματα του λίθινου κοίλου. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το θέατρο είχε χωρητικότητα 17.000 θεατών. Πάνω από το θέατρο, λαξευμένο στο βράχο της Ακρόπολης, βρίσκεται το χορηγικό Μνημείο του Θρασύλλου (319 π.Χ.), ενώ ψηλότερα ξεχωρίζουν δύο χορηγικοί κορινθιακοί κίονες.

Συνεχίζοντας, θα συναντήσετε τη Στοά Ευμένους που χτίστηκε από το Βασιλιά της Περγάμου Ευμένη το Β´, το 2ο αι. π.Χ. Κύριος σκοπός της Στοάς ήταν η προστασία των θεατών από κακοκαιρία ή ήλιο. Πάνω από τη Στοά μπορείτε να δείτε τα ερείπια του Ασκληπιείου, που χτίστηκε το 429 π.Χ. μετά το λοιμό, ο οποίος είχε αποδεκατίσει τον πληθυσμό της Αθήνας.    

Το Ηρώδειον, όπως ονομάζεται σήμερα, χτίστηκε το 161 μ.Χ. από τον Ηρώδη Τιβέριο Κλαύδιο τον Αττικό, μία σημαντική μορφή της εποχής, δάσκαλο και φιλόσοφο, που είχε κληρονομήσει μία μεγάλη περιουσία από τον πατέρα του. Όταν η σύζυγός του Ρήγιλλα πέθανε, ο Ηρώδης ο Αττικός έχτισε αυτό το σκεπαστό Ωδείο για μουσικές παραστάσεις, που θα δίνονταν στη μνήμη της. Στο χώρο αυτό οι αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να διοργανώνουν μουσικές εκδηλώσεις. Σήμερα, στο χωρητικότητας 5.000 θέσεων θέατρο, πραγματοποιούνται κάθε καλοκαίρι οι εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Αθηνών. Όμως, την ομορφιά και τη μαγεία του μπορεί να την απολαύσει κάποιος στη διάρκεια ενός πρωινού περιπάτου στο δρόμο προς την Ακρόπολη. 

Πρόκειται για το αρχαιότερο δικαστήριο του κόσμου, ένα χώρο που ήταν ιδιαίτερα σεβαστός στους αρχαίους χρόνους. Εδώ υπήρχε η έδρα του πρώτου αριστοκρατικού κοινοβουλίου της αρχαίας Αθήνας. Με τον καιρό, ωστόσο, το κοινοβούλιο αυτό άρχισε να χάνει την πολιτική του δύναμη και από το δεύτερο μισό του 5ου αι. π.Χ. είχε αποκλειστικά δικαστική αρμοδιότητα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορούσε στην εκδίκαση ανθρωποκτονιών. Όπως περιγράφεται στην «Ορέστεια», σε αυτό το δικαστήριο ο Ορέστης δικάστηκε για το φόνο της μητέρας του Κλυταιμνήστρας και του εραστή της Αίγισθου. Επίσης, σ’ αυτόν ακριβώς το χώρο, οι Αθηναίοι άκουσαν το πρώτο κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου το 51 μ.Χ., όπως μας πληροφορεί η μπρούτζινη πλακέτα στη βάση του βράχου.

Όποια εποχή κι αν επιλέξετε να επισκεφτείτε το λόφο αυτό, θα αποζημιωθείτε. Ο περίπατος αυτός έχει όλα τα συστατικά μιας ενδιαφέρουσας εμπειρίας: έναν υπέροχο χώρο πρασίνου, σημαντικά μνημεία όπως οι θεωρούμενες ως «φυλακές του Σωκράτη», τα «Κιμώνεια Μνήματα», η αρχαία οδός Κοίλης, που ήταν μια εμπορική λεωφόρος με μαγαζιά και σπίτια, το «Ιερό Μουσαίου», το μνημείο του Φιλοπάππου και όλα όσα προσφέρει η υπέροχη θέα προς τον Παρθενώνα και την Ακρόπολη. 

Κτίστηκε από τους Αθηναίους τον 2ο αι. μ.Χ. προς τιμήν του ευεργέτη ηγεμόνα της Συρίας Γάιου Ιούλιου Αντιόχου, ο οποίος ήταν επίσης γνωστός με το όνομα Φιλόπαππος, που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «ο αγαπημένος εγγονός του παππού του». Ο παππούς του ήταν ο τελευταίος Βασιλιάς  της Κομμαγηνής Αντίοχος ο Δ´.

Τη δεκαετία του 1950, ο Έλληνας αρχιτέκτονας Δ. Πικιώνης ένωσε σε ενιαίο σύνολο το χώρο από τα Προπύλαια της Ακρόπολης ως το λόφο Φιλοπάππου. Προσέξτε το χειροποίητα λιθόστρωτα, που οδηγούν προς τα μνημεία, την εκκλησία του Αγ. Δημητρίου Λουμπαρδιάρη και το αναψυκτήριο. Το συνολικό έργο έχει κηρυχθεί διατηρητέο και προστατευόμενο Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.